Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
(TurkishJournal) Çocuk Psikoloğu Serhat Çıkman – DEHB diğer adıyla dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olarak adlandırılan, genellikle çocuklarda başlangıç seviyesi olarak görülen, ergenlerde ve yetişkinlerde de görülen gelişimsel bozukluk durumudur.
DEHB olan çocuklarda genellikle; dikkat dağınıklığı, dikkatini sürdürememek, aşırı hiperaktivite durumu, çok fazla sohbet kurma isteği ve karşındakini dinlemeden konularını belirleme durumu, sabırsızlık durumları, zor öğrenme, ders durumunu ve parasal durumlarını yönetememe, duygu durum dalgalanmaları bunlardan birkaçıdır. Bu durum çocuğu hem ruhsal hem de bedenen olumsuz bir şekilde etkileyebilir. DEHB durumu yaş, cinsiyet ve bireysel özellik, mekânsal değişiklik açısından değişim gösterebilmektedir. Genellikle birçok etkenden kaynaklanan sebepleri vardır bunlar; genetik yatkınlık, nörolojik hasarlar, stres, çevresel faktörler, fiziksel ve sosyal koşullar, vitaminsel eksiklik etkenlerden birkaçıdır.
Çocuklarda, 12 yaşından önce belirtileri görülür ve tanısal açıdan 6 yaşa kadar tanı konulmaması tavsiye edilir. DEHB tanısını ilkokul çağlarının başlangıcından ergenlik girişinde kadar olan zamanda tedavi edilmesi önerilir. Gerekirse eğer ergenlikten sonra ise tedavisel işlemler uygulanabilir. DEHB durumu çözülmediği taktirde çocukta; özgüven eksikliği, endişe, OKB, depresyon başlangıcı, uyku sorunları, unutkanlık, seçimsel zorlanmalar, ilişkisel durumları sürdürememe, sohbete odaklanamama, akademik ve ekonomik sürdürebilirlik sağlayamama gibi durumlarla hep karşı karşıya kalacaktır. Bazı kesimlerden ise bu tür sorunların olmayacağını olsa bile kendiliğinden geçeceğini iddia edilmektedir nedeninin ise DEHB olan çocuğun zeki olduğu söylenilmektedir. DEHB olan çocukların zekasal olguları ele olacak olursak DEHB olan çocuk zekidir kanısı kesinlikle yanlıştır ve hiperaktivite ile zekâ arasında hiçbir ilişkisel bağlantı saptanmamıştır. DEHB olan çocuklar ya normal bir zekâ ya da düşük bir zekaya sahip olabilirler. Çocuklardaki DEHB kendiliğinden geçen bir durum olamadığından DEHB durumuna göre farklı tedavi şekilleri uygulanır. Düşük durumda olan DEHB seviyesine takviye uygulanması tavsiye edilmemektedir ve bu tür durumda sadece algı artırıcı yöntemler tedavi için yeterli olabilir. İleri seviyede olan DEHB durumunda tedavi şeklinde farklılık ve takviye şart haline gelebilir. İlaçsız tedaviler danıştığınız kişilere göre farklılık gösterebilir. Ebeveynler için önerilen şudur ki; Öncelikle DEHB olan bireyin zihninde endişe ve meşguliyet verici olgularından arındırılması gerekmektedir. Sanatsal, müziksel, bedensel eğitimlerle zihin dinlendirilmelidir. Sonraki aşamalarda ise düzenli çocuk yogaları, dikkat egzersizleri, robotik kodlama etkinlikleri önerilebilir. Çocukta özgüven artırıcı, basit sorumluluklar verebilirsiniz. Verdiğiniz sorumluluk esnasında çocuğa herhangi bir müdahalede bulunulmaması gerekir. Çocuk verilen sorumluluğu yerine getirdiği zaman özgüven artırıcı sözler sarf etmeliyiz. Dinlendirici müzikler ile çocuğu uyutmalı, dinlenmesine yol açacak evcil hayvanları, bitkileri çocuğun meşguliyetine sokmalıyız. Gün içinde çocukla oyunlar oynamalı ve oyunda ise konusal olarak bir konu üzerinden işlemeli olarak gidilmelidir. Nasıl hissettiğinizi paylaşın ve tartışmalardan uzak durulması ciddiyetle önerilir.
