BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (AA) – Selçuk Acar/Mustafa Keleş – 68. Dönem BM Genel Kurulu’nun, dünya liderlerinin katılımıyla 24 Eylül Salı başlayacak yıllık genel görüşmelerinde en önemli gündemin Suriye’deki iç savaş, bu ülkenin kimyasal stoklarının imhası için izlenecek yol ve İran’ın nükleer programı olması bekleniyor.
Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün temsil edeceği BM Genel Kurulu’na 131 ülkenin devlet veya hükümet başkanı ile en az 60 ülkenin dışişleri bakanının katılacağı belirtildi.
Suriye’de 2,5 yılı aşkın süredir devam eden iç savaş, BM’nin kimyasal silah kullanıldığını teyit eden raporu ve Rusya ile ABD arasında Suriye’nin kimyasal silahlarının imha edilmesine ilişkin varılan anlaşma liderlerin önemli gündem maddelerinden birisi olacak.
BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Genel Kurul görüşmelerinin içeriğine ilişkin yaptığı açıklamada, BM üyesi ülkelere Suriye sorununa çözüm bulmaları ve halkın acılarını dindirmeleri için “güçlü bir çağrı” yapacağını söyledi. Ban, Afganistan’daki durum, Mısır, Mali, Orta Afrika Cumhuriyeti, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Büyük Göller Bölgesi ve Ortadoğu barış sürecinin de gündemde yer alacak önemli diplomatik konular olduğunu belirtti.
Siyasi konuların yanında çevre ve insani konuların da üst düzey toplantılarla ele alınacağını ifade eden Ban, bu konular arasında sürdürülebilir kalkınma, sağlık, iklim değişikliği, açlık, insan hakları, özgürlük, refah, binyıl kalkınma hedefleri gibi konuların yer alacağını açıkladı.
Ban, üst düzey toplantılar arasında “Herkes için saygın bir yaşam” ile “Engelliler ve kalkınma” temalı programlar olacağını, BM, AB, ABD ve Rusya’dan oluşan Ortadoğu dörtlüsünün de İsrail-Filistin müzakerelerini görüşeceklerini kaydetti.
-Ruhani ilk kez katılacak, Beşir vize bekliyor-
BM Genel Kurulu sırasında en fazla ilgi çekmesi beklenen liderler arasında İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani bulunuyor. Ruhani’nin ilk genel kurul konuşmasında ne tür mesajlar vereceği merak ediliyor.
Ruhani’nin ılımlı açıklamaları ve Genel Kurul öncesi siyasi mahkumların bir kısmının serbest bırakılması olumlu karşılanırken, New York’taki diplomatik temaslar arasında yer alacak İran’ın nükleer programına ilişkin müzakerelerde nasıl bir hava oluşacağı da merakla beklenen konular arasında.
Genel Kurul’un gündemini meşgul edecek diğer konu da Sudan Devlet Başkanı Ömer el Beşir’in durumu. BM Genel Kurulu’nda Sudan’ı temsil etmek için ABD’ye vize başvurusunda bulunan Beşir’in, eğer vize alabilirse nasıl bir tepkiyle karşılaşacağı merak ediliyor. Beşir hakkında savaş ve insanlık suçu işlediği gerekçesiyle tutuklama kararı veren Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), ABD’den BM Genel Kurulu’na katılması halinde Beşir’i yakalayarak mahkemeye teslim etmesini istedi.
UCM’ye üye olmayan ve böyle bir zorunluluğu bulunmayan ABD’nin diplomatik teamüllere mi yoksa UCM’nin talebine mi cevap vereceği henüz bilinmiyor.
68. Genel Kurul toplantısı Filistin için de sembolik öneme sahip. Daha önceki toplantılara “gözlemci kuruluş” olarak katılan Filistin, bu yılki toplantıda Genel Kurul oylamasıyla elde ettiği “Üye olmayan gözlemci devlet” statüsüyle yer alacak. Filistin’i Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın temsil etmesi bekleniyor.
-İlk konuşma sırası Brezilya’nın, Türkiye üçüncü sırada-
Genel Kurul görüşmelerinde ilk konuşma sırası Brezilya’nın. Brezilya’dan sonra ABD Başkanı Obama Genel Kurul’a hitap edecek. Obama’nın ardından da üçüncü sırada Cumhurbaşkanı Abdullah Gül Türkiye’yi temsilen kürsüye çıkacak.
-Davutoğlu da yoğun diplomasi trafiği gerçekleştirecek-
Genel Kurul’da Cumhurbaşkanı Gül’e eşlik edecek Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun gündeminde ağırlıklı olarak Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi’ne adaylığı ve Suriye’deki gelişmeler olacak.
Yabancı mevkidaşlarıyla ikili görüşmeler gerçekleştirecek Davutoğlu, Genel Kurul marjında Türkiye’nin çeşitli ülkelerle başlattığı girişimlere ilişkin toplantılara da katılacak.
Bu kapsamda Brezilya-İsveç-Türkiye girişimi ve Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan dışişleri bakanları girişimi gibi üçlü toplantıların yanısıra İspanya ile başlatılan Medeniyetler İttifakı, Finlandiya ile yürütülen Barış için Arabuluculuk Girişimi ve ABD ile ortaklaşa yürütülen Terörizmle Mücadele Küresel Forumu toplantıları da Davutoğlu’nun gündeminde yer alacak.
Heyette yer alacak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun Engelliler İçin Binyıl Kalkınma Hedefleri ve diğer Uluslararası Kalkınma Hedefleri toplantısına katılacak.
-Futobol maçıyla ‘’kadına şiddete son’’ diyecekler-
BM Genel Kurul Genel Görüşmeleri sırasında sosyal etkinlikler de gerçekleştirilecek. Kadına şiddetin engellenmesi için düzenlenecek futbol maçı ve Central Park’ta düzenlenecek Küresel Vatandaşlık Festivali bu etkinliklerden ikisi.
Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales, Makedonya Dışişleri Bakanı Nikola Poposki ve Norveç’in kadın milletvekillerinden Lene Vågslid, bazı ülkelerin BM daimi temsilcileri ve üst düzey yetkilileri, futbol maçında “kadına şiddete son” mesajı verecekler.
İngiliz Oxfam adlı yardım kuruluşu da BM Genel Kurul üst düzey görüşmeleri sırasında, Suriyeli göçmenlerin resimlerini 3D olarak yaklaşık 8 metre’ye 6 metre ebadında hazırladığı kanvas tuval üzerine sergileyecek.
Sergide, Suriyeli göçmenlerin, Suriye haritası üzerindeki masada oturan Putin ve Obama’ya bakan görüntülerine yer verileceği belirtildi.
-Üst-düzey etkinlik ve tematik toplantılar-
BM Genel Kurul görüşmeleri sırasında, ‘‘üst-düzey etkinlikler’’ planlanırken, bunlardan ilki, sivil toplumda gençliğin ve kadının rolü konulu olacak.
Diğer bir “üst-düzey etkinlik” 2015 sonrası kalkınma gündeminde, insan hakları ve hukukun üstünlüğü ele alınacakken, aynı zamanda insanların sürdürülebilir kalkınmaya katkılarının konu edildiği iyi yönetim uygulamaları yer alıyor.
Üçüncü “üst-düzey etkinlik” ise “South-Shouth Triangular” firmasının ve bilgi işlem teknolojilerinin katkılarıyla “2015 kalkınma gündemi için kalkınma” konusunda gerçekleştirilecek. Diğer bir tematik tartışma, 2015 sonrası kalkınma gündemi çerçevesinde, “istikrarlı ve huzurlu toplumların sağlanması” konusunda düzenlenecek.
BM Güvenlik Konseyi reformu tartışmaları da önceki yıllardan kalan tartışma konularından biri olarak bu yıla sarkarken, göç, nükleer silahsızlanma ve Binyıl Kalkınma Hedefleri de önümüzdeki hafta içinde BM Genel Kurulu Genel Görüşmeleri sırasında üst-düzeyli toplantılar arasında bulunuyor.
Bu yıl, BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin kurulmasını sağlayan Viyana Konferansı’nın 20. yıl dönümü nedeniyle Genel Kurul’da bu konunun da ele alınması bekleniyor.
-New York’ta zirve hareketliliği-
New York, BM Genel Kurulu dolayısıyla 193 ülkeden devlet adamları, diplomatlar, gazeteciler, akademisyenler ve farklı sektörden çok sayıda üst düzey misafiri ağırlamaya hazırlanıyor.
BM Zirvesi nedeniyle New York’ta güvenlik önlemlerinin son derece artırıldığı görülürken, BM Genel Merkezi binasının çevresinde bazı sokaklar, yaya ve araç trafiğine kapatılacak.
Toplantılar sırasında BM binaları çevresinde protestocuların da bulunacak olması nedeniyle New York polisi bina çevresinde de hazırlıklar yapıyor. Bazı yolların kenarları beton bloklarla kapatılırken bazı caddelere de bariyerler şimdiden yerleştirildi.
24 Eylül’de başlayacak Genel Kurul Genel Görüşmeleri, Genel Kurul’un bilinen kubbeli binası tadilata alındığı için NLB adı verilen ek binadaki salonda gerçekleştirilecek.
Konuşmaların yapılacağı salon küçük olduğu için salona sadece kameramanlar ve foto muhabirlerinin bir kısmı alınacak. Haberciler ise toplantıları basın için oluşturulan salondan takip edecek.
