İSTANBUL – Türkiye’nin yetiştirdiği hem Osmanlı hem de Bizans sanat tarihi alanındaki en büyük uzmanı İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü emekli öğretim üyesi Semavi Eyice 96 yaşında vefat etti.
Türkiye’nin en üretken sanat ve kültür tarihçisi, İstanbuloji ve Bizantalog, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü emekli öğretim üyesi Eyice’nin ölüm nedeninin organ yetmezliği olduğu bildirildi. Eyice, Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tedavi görüyordu.
Bizans sanatının Türkiye akademik ortamına kazandırılmasını sağlayan ve bu konuda hocaların hocası olarak da anılan Eyice’nin 400’ü aşkın bilimsel makalesi ve çok sayıda kitabı bulunuyor.
2011 yılında sanat tarihi dalında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü ve Türkiye Bilimler Akademisi Bilim Ödülü’nün sahibi olan Eyice’nin vefatı nedeniyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bir mesaj yayınladı.
Erdoğan mesajında şunları kaydetti:
“Sanat tarihi alanında ülkemizin yetiştirdiği en önemli isimlerden olan Prof. Dr. Semavi Eyice Hocamızın vefatını büyük bir teessürle öğrendim. Hocamız, 96 yıllık ömründe, Bizans ve Osmanlı sanat tarihi başta olmak üzere, ülkemizin kadim mirasının anlaşılmasına ışık tutacak pek çok araştırmaya, çeviriye, makaleye ve kitaba imza atmıştır. Şüphesiz Hocalar, vefat etseler dahi yazdıkları eserleriyle ve yetiştirdikleri öğrencileriyle gönüllerde daima yaşarlar. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü sahibi de olan Prof. Dr. Semavi Eyice Hocamız da birbirinden kıymetli eserleri, Türk kültür ve bilim hayatında ufkumuzu açmaya ve yeni kuşaklara yol göstermeye devam edecektir. Kıymetli Hocamıza Allah’tan rahmet, yakınlarına, sevenlerine ve akademi dünyasına başsağlığı diliyorum.”
Prof. Eyice kimdir?
1940’ta Galatasaray Lisesi’ni bitiren Eyice, ilk yazısı 1949’da Reşat Ekrem Koçu’nun çıkardığı İstanbul Ansiklopedisi’nde yayımlandı.
Eyice, Fatih’in Çarşamba semtindeki Hırami Ahmet Paşa Mescidi hakkındaki bu ilk makaleden sonra pek çok madde yazarak ansiklopediye katkıda bulundu.
Alfons Maria Schneider ile tanıştıktan sonra onun daveti üzerine Bizans sanatı ve arkeolojisi çalışmak niyetiyle Göttingen’e giden Eyice, 2’nci Dünya Savaşı sürerken Viyana ve Berlin üniversitelerinde Bizans tarihi okudu ve Berlin’in işgali gündeme gelince Türkiye’ye döndü.
Prof. Ernst Diez ile İstanbul Minareleri konulu tez hazırlayarak 1948’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümünü bitirdi.
1950-1953 arasında Arif Müfid Mansel tarafından yürütülen Side kazılarına katılan Eyice, 1952’de “Side’nin Bizans Döneminde ait Yapıları” tezi ile doktorasını tamamladı. Eyice, 1955’te İstanbul’da Son Devir Bizans Mimarisi kitabı ile doçent unvanı kazandı.
1958’de eşi ile birlikte Münih Üniversitesi’ne giden Eyice, Humboldt bursunu kazandı. Eyice 13 ay boyunca burada derslere devam ederken, boş vakitlerinde kitap toplamaya çalıştı.
1959’da İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi bölümündeki görevine dönen Eyice, Bizans tarihi üstüne dersler vermeye başladı.
1963’da Edebiyat Fakültesi’nde Bizans kürsüsü adıyla yeni bir kürsü kurulurken, 1964’te İlk Osmanlı Devrinin Dinî-İçtimaî Bir Müessesesi: Zaviyeler tezi ile profesör olan Eyice, Bizans kürsüsünde görev yaptı.
1982’de Bizans kürsüsünün diğer kürsülerle birleştirilip Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü’ne çevrilmesinden sonra bölümün başkanlığını üstlenen Eyice, İstanbul’daki tarihi eserler ile ilgili çalışmalarının yanı sıra Toroslar’daki ören yerlerinde arkeolojik araştırmalar yaptı.
Eyice, Almanya, Fransa ve İsviçre’nin çeşitli üniversitelerinde dersler ve dünyanın birçok yerinde konferanslar verdi.
Balkan ülkelerindeki Türk eserlerini araştırıp derleyen Eyice, 1991’de emekliye ayrıldı.
Akademik çalışmalarının yanı sıra, Anıtlar Kurulu’nda 1958-1997 arasında 38 yıl süreyle görev yapan Eyice, 1997’de “Taksim’de camiye onay vermediği için” Anıtlar Kurulu’ndan alınmıştı.
Eyice’nin ayrıca, 1999’da, Türkiye’nin en fazla ziyaret edilen Ayasofya konulu sergisine imza atan ressam İsmail Acar’a, serginin konseptinde ve sergi kataloğunun hazırlanmasında büyük katkısı olmuştu.
Türkiye Bilimler Akademisi Bilim ödülü sahibi olan Eyice’nin 30 bin kitaptan oluşan kitaplığı, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün Bizans Araştırmaları Bölümü ve Semavi Eyice Kitaplığı bölümünde bulunuyor.
Alman Arkeoloji Enstitüleri asli üyesi ve Belçika Krallık Akademisi üyesi olan Eyice’ye, 2011’da sanat tarihi dalında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü verildi.
Eyice’nin eserlerinden bazıları ise şöyle:
İstanbul Minareleri
Son Devir Bizans mimarisi
Galata ve Kulesi
Bizans Devrinde Boğaziçi
Eski İstanbul’dan Notlar
Tarih Boyunca İstanbul
Atatürk ve Pietro Canonica
Bursa
Fotoğraflarla Fatih Anıtları (M.Tunay-B.Tanman’la)
Istanbul Petit Guide
İstanbul: City of Domes
Karadağ ve Karaman Çevresinde Arkeolojik İncelemeler
Semavi Eyice Armağanı: İstanbul Yazıları
