BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (TURKISH JOURNAL) – Selçuk Acar – Birleşmiş Milletler (BM) Genel Merkezi’nin bulunduğu New York’ta her yıl eylül ayı içinde yaklaşık bir hafta gün süren BM Genel Kurulu yeni dönem üst düzey toplantıları önceki yıla göre daha renkli olay ve görüntülere sahne oldu.
BM’ye üye 193 ülkeden, sırasıyla devlet veya hükümet başkanları, ardından dışişleri bakanları veya ilgili diğer bakanlar, BM’nin 73. Dönem çalışmaları çerçevesinde Genel Kurul’a hitap ederek çoğunlukla ülkelerinin ulusal menfaatleri paralelinde ulusal ve uluslararası sorunlara değindiler.
Genel görüşmelerin ilk gününde, ABD Başkanı Donald Trump’ın konuşma sırasını kaçırması ve konuşması sırasında da kendi yönetimini övmesi üzerine salonu kendine güldürmesi, Yeni Zelanda’nın kadın Başbakanı çocuğuyla toplantılara katılması ve toplantıları sonuna doğru Avusturya Dışileri Bakanı Karin Kneissl’in konuşmasını Arapça başta olmak üzere 5 dilde yapması, toplantılardan en fazla akılda kalan anlardan oldu.
77 devlet başkanı, 44 hükümet başkanı, yüzün üzerinde dışişleri bakanı ve binlerce delegeyi ağırlayan BM, bir çok ülkeye diğer ülkelerle ikili ilişkilerini geliştirmelerine ve uluslararası siyasi ve bölgesel grupların güçlendirmesine imkan sağlayan toplantılara ev sahipliği yaptı. Toplantılarda en uzun konuşmayı yaklaşık 49 dakika kürsüde kalan Venzuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro, ağırlıklı olarak ABD’yi hedef alan hitabıyla yaptı.
193 ülke temsilcisiyle birlikte toplam 196 konuşmacı BM Genel Kurul kürsüsüne çıkarak dünya liderlerine hitap etti. Nelson Mandela Barış Zirvesi de dahil olmak üzere hafta boyunca bir dizi yüksek seviyeli toplantılar yapıldı. Bunlar arasında öne çıkanlar ise, “2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi’ne finansman toplantıları, Uluslararası Barış Günü Anma ve Teşvik Eylemi Toplamı Nükleer Silahların Kaldırılması, Tüberküloz Sonlandırma Mücadelesi ve Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Önlenmesi ve Kontrolünün Kapsamlı İncelenmesi” başlıkları altında sıralandı. Hafta boyunca ayrıca 400’den fazla yan etkinlik gerçekleştirildi.
Ekvator Dışişleri Bakanı Maria Fernanda Espinosa’nın 18 Eylül’de görevi devralmasıyla başlayan BM’nin 73. döneminin üst düzey toplantıları 25 Eylül’den 1 Ekim’e kadar devam etti.
Trump, Genel Kurulu kahkahaya boğdu
Her yıl Brezilya’nın ardından ikinci sırada Genel Kurula hitap eden ABD bu yıl Başkan Trump’ın gecikmesi nedeniyle 4’ncü sırada kürsüye çıktı. Trump konuşmasının başında kullandığı yönetimini öven ifadelerle, salona kahkahaya boğdu.
Bu arada, 2006’daki BM Genel Kurulu’nda ilk gün konuşmasını yapan dönemin ABD başkanı George W. Bush’dan bir gün sonra kürsüye gelen dönemin Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chávez, ABD’nin Irak’a karşı savaşı ve genel olarak şahin tutumu nedeniyle Bush’u “şeytan”a benzetmesi salonu kahkahaya boğan unutulmaz anlardan biri olmuştu. Chávez Genel Kurul kürsüsündeki çoşkulu konuşmasında “Şeytan dün buradaydı, ve bugün burası hâlâ kükürt kokuyor.” ifadeleriyle delegeler’ güldürdü.
Erdoğan’dan BM’de reform çağrısı
BM’ye üye 193 ülke temsilcisi arasında 4. sırada kürsüye gelen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise BM Genel Kurulun’a hitabında, insanlığın barış ve refah beklentilerini karşılamaktan uzaklaştığını ifade ederken, BM’de kapsamlı bir reforma gidilmesi gerektiğinin altını çizdi. Konuşmasında FETÖ’yle mücadeleye de değinirken, tüm dünya ülkelerini FETÖ terör örgütüne karşı dikkatli olmaya ve harakete geçmeye çağıran Erdoğan, Türkiye olarak BM Gençlik Kuruluşu’nun tesisini ve merkezinin de İstanbul olması teklifinde bulundu.
Üst düzey toplantılara katılan ilk bebek
BM’deki bir çok toplantıya 3 aylık kızı Neve Te Aroha ile gelen Yeni Zelanda’nın kadın Başbakanı Jacinda Kate Laurell Ardern, yoğun görüşmelerde kadın, anne ve çocuk vurgusuyla insani bir hatırlatmada bulunmuş oldu.
Eski Pakistan Başbakanı Benazir Butto’nun ardından görev başındayken doğum yapan ikinci ülke lideri olan 38 yaşındaki Başbakan Ardern’in bebeği Neve Te Aroha’ya da BM kartı verildi.
Başbakan Ardern’in 3 ay önce doğurduğu Neve Te Aroha, BM Genel Kurul üst düzey toplantılarına katılan ilk bebek oldu.
Avusturyalı bakan Arapça başlayıp 5 dilde hitap etti
BM Ortadoğu haritasının Osmanlı İmparatorluğu dağıldıktan sonra petrol hatlarına göre belirlendiğini belirten bakan Kneissl şunları kaydetti:
“Avusturya’nın dışişleri bakanı olarak size Arapça konuşabiliyorum” dedi. “Neden bunu yapıyorum? Arapça, Birleşmiş Milletler’in altı resmi dilinden biridir. Viyana’da BM’de Arapça okudum. Güzel bir dil; eski Arap medeniyetinin bir parçasıdır. Savaş yıllarında Lübnan’da da okudum ve insanların hayatlarını tüm zorluklara rağmen nasıl devam ettiklerini öğrendim. Bu hayatın sırrı.”
Abbas’tan Trump Kudüs kararını gözden geçirme çağrısı
Filistin lideri Mahmud Abbas İsrail’in ayrımcılık ve ırkçılık yaptığı eleştirileriyle birlikte, ABD yönetiminin son yıllarda uyguladığı politikalarla iki devletli çözümü ortadan kaldırdığını belirtti ve ABD Başkanı Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak kabul etme kararından vazgeçmesi gerektiğini kaydetti. Kararın BM kararlarını ihlal ederken, iki devleti çözümü de baltaladığını belirtti. Ortadoğu’da barışın başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devleti olmadan gerçekleşemeyeceğini söyledi.
Netanyahu yine görsel kullanarak İran’ı hedef aldı
BM Genel Kurul kürsüsünde 40 dakikaya yakın konuşan Netanyahu önceki yıllarda olduğu gibi İran’ı hedef alırken, İran’ın hiçbir zaman nükleer silah üretme fikrinden vaz geçmediği iddiasında bulundu. Netanyahu önceki yıllarda olduğu gibi iddialarını fotoğrafla destekledi ve Uluslararası Atom Enerji Ajansı’nı (UAEA) bu İran’a karşı harakete geçmeye çağırdı.
Trump’ın İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekilmesinden dolayı memnuniyetini dile getiren Netanyahu, bu konuda Trump’ı eleştiren Avurpalı liderlere yönelik ise “Ben bir tarihçinin oğluyum. Araştırırım. Tarihe bakar ders alırım. Bu Avrupalı liderler tarihten hiçbir şey öğrenemediler mi?” ifadelerini kullandı.
Bloomberg Küresel İş Forumu
Toplantılar sırasında daha önceki yıllarda eski ABD Başkanı Bill Clinton’un kurduğu vakıf aracılığıyla Clinton İnisiyatifi BM’ye paralel etkinikleriyle öne çıkarken son iki yıldır New York eski Belediye Başkanı BM İklim Değişimi Özel Temsilcisi Micheal Bloomberg, kurduğu vakıf aracılığıyla benzer etkinliklere ev sahipliği yaptı.
“Bloomberg Global Business Forum” (Bloomberg Küresel İş Forumu-GBF)
atı kıtadan 70’in üzerinde devlet ve delegasyon başkanı ve 200’ün üzerinde CEO, ortak sorunları ve ticaret, küreselleşme, yenilik gibi karşılıklı fırsatları tartışmak üzere bir araya geldi.
Otomobil devi Ford’un Başkanı ve CEO’su James Hackett şunları söyledi: “20 yıl boyunca bir CEO olarak, ticaret anlaşması hakkında hiç düşünmemiştim ve şimdi düşünüyorum. Güncellenmesi gerekiyor. Ticaret müzakerelerinin anahtarı bir denge bulmaktır.” ifadelerini kullandı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Bloomberg’in ev sahipliğini yaptığı toplantılarla ilgili yaptığı açıklamada “Kamu ve özel sektörden kaynakların harekete geçirilmesi, iklim değişikliği konusunu ele almak için kritik öneme sahiptir” ifadelerini kullandı.
Michael Bloomberg de toplantıdaki konuşmasında, “Çok taraflılık, dünyaya eşi görülmemiş bir barış ve refah getirdi – ve birlikte çalışırsak gelecek çok parlak olacak.” mesajını verdi.
