BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (TURKISH JOURNAL) – Selçuk Acar – ABD Başkanı Donald Trump’ın yönetiminde en uzun süreli yapan az sayıdaki üst düzey isimlerden ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Nikki Haley’in ani istifası, ABD gündemine ve diplomasi dünyasına damgasını vuran gelişme olarak geçti.
Büyükelçi Haley’in istifasını ilk olarak attığı “arkadaşım Büyükelçi Nikki Haley ile ilgili büyük duyuru saat 10:30’da Beyaz Saray’da” twitter mesajıyla ima eden Trump, Oval Ofis’te yaptığı sonraki açıklamasında, istifayı kamuoyuna duyurdu.
Açıklamasında, Büyükelçi Haley’in yıl sonuna kadar görev yapacağını belirten Trump, “Harika bir iş çıkardı ve birlikte harika bir iş çıkardık” ifafelerini kullandı.
ABD’nin eski Dışişleri Bakanı Rex Tillerson döneminde görevine başlayan ve Trump yönetiminde en uzun süreli görev yapan üst düzey isimlerden olan Büyükelçi Haley, Tillerson’dan sonra eski CIA Başkanı, Kongre Üyesi muhafazakr Mike Pompeo ve Trump’ın ekibindeki “şahin”lerden Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ile birlikte ABD’nin dış siyasetine yön veren isimler arasındaydı.
2014’te Cumhuriyetçi Parti’den Güney Carolina Valisi olarak ikinci dönem seçimi kazanan Haley, Trump’ın 2016’daki Başkanlık seçimini kazanmasıyla, seçimlerde onu eleştiren isimler arasında olmasına rağmen Trump’ın verdiği görevi kabul ederek Ocak 2017’de BM Daimi Temsilciliği görevine başlamıştı.
Trump’ın verdiği Büyükelçilik görevini kabul ettikten sonra BM’deki ilk gününde basına yaptığı açıklamada, “bizim arkamızda olmayanların (ülkeler) isimlerini topluyoruz, buna göre cevabımızı değerlendireceğiz” ifadelerini kullanan Büyükelçi Haley, bu açıklamasıyla Cumhuriyetçi Partili eski ABD Başkanı George W. Bush’un 2001’de 11 Eylül saldırılarının hemen ardından Kongre’nin olağanüstü oturumunda, “Bundan böyle ya bizimlesiniz, ya da teröristlerle… Bütün ülkeler tercihini yapsın” sözlerindeki gibi dünyayı kutuplaştıran bir mesaj vermişti. Haley bu sözleri BM’nin kalbinde “BM ruhu”yla büyük bir tezatlık oluşturdu.
Haley, Türkiye’nin de desteğiyle Aralık 2017’de BM Genel Kurulu’na sunulan ABD’nin İsrail’deki Büyükelçiliğini Doğu Kudüs’e taşıma kararını kınayan tasarıyla ilgili oylamada da Trump’ın kararını savunurken zor anlar yaşamıştı. Trump’ın kararını kınayan Genel Kurul tasarısı Haley’in uyarılarına rağmen ezici bir çoğunlukla kabul edilmişti. Haley döneminde, ABD’nin BM’de zor durumda kaldığı anlardan biri de Başkan Trump’ın BM Genel Kurulundaki en son liderlere hitabında salonu kendisine güldürmesi olmuştu.
Big announcement with my friend Ambassador Nikki Haley in the Oval Office at 10:30am.
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) October 9, 2018
Trump’ın Beyaz Saray’daki ekibiyle küçük bir tartışma yaşayan Büyükelçi Haley’in Nisan 2018’de yaptığı ABD’nin Rusya’ya yeni yaptırımlar getirileceğine ilişkin açıklamasına, Beyaz Saray Ekonomi Danışmanı Larry Kudlow, Haley ile ilgili “bir anlık kafa karışıklığı olmuş olabilir” ifadesini kullanmış, Haley de buna, “Tüm saygımla, benim kafam karışmaz.” cevabını vermişti.
Trump ile BM’de İsrail’e kayıtsız destek, ABD’nin BM’ye katkı payının düşürülmesi ve İran’a karşı sert bir tutum gibi konular başta olmak üzere hemen tüm konularda aynı düşünceye sahip olan Haley’in ara ara kadın hakları konusunda Trump ile ters düşen açıklamaları olmuştu.
Trump’ın Cumhuriyetçi Parti’den senatör adayı olarak desteklediği, hakkında cinsel taciz iddiası olan Roy Moore’a karşı açıklamada bulunan Haley’in istifası, yine Trump’ın hakkında cinsel taciz iddiası olan Brett Kavanaugh’ı Yüksek Mahkeme yargıç olarak atamasının kesinleşmesinin hemen ardından geldi.
İstifa kararını aylar önce alan Haley’in 2020 ABD Başkanlık seçimlerine veya Senatör Lindsey Graham’ın Adalet Bakanı olması durumunda onun yerine Güney Carolina’dan Senatör adayı olacağı yorumlarına neden oldu. İstifanın nedenleri arasında, Trump’ın damadı ve Beyaz Saray’da Ortadoğu’dan sorumlu dış politika danışmanı olan Jared Kushner ile kızı Ivanka Trump’ın olabileceği de ileri sürülüyor.
ABD’de, Hint asıllı göçmen bir ailenin kızı olarak doğan ve Cumhuriyetçi Parti’den Güney Carolina Valisi olduktan sonra ABD siyasetinde hızlı bir yükseliş yakalayan Haley’in adı, “geleceğin kadın başkanı” olarak gösterilirken, Haley bu konudaki iddiaları yalanladı.
http://www.turkishjournal.com/2018/09/30/20194/
