BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (TURKISH JOURNAL) – Selçuk Acar – Çin’in Wuhan kentinden tüm dünyaya hızla yayılarak, günlük hayatı felç eden ve on binlerce kişinin hayatını kaybetmesine neden olan yeni tip coronavirüsü COVID-19, Birleşmiş Milletler’in (BM) en güçlü organı, dünya barış ve güvenliğinin korunması misyonu bulunan BM Güvenlik Konseyi’nde ilk kez bugün “kapalı toplantı”da ele alındı.
BM’nin en güçlü organı olmasına rağmen antidemokratik yapısıyla eleştirilere maruz kalan, 10 geçici üyeden ve 5 veto yetkili daimi üyeden oluşan BMGK, ilk kez bugün video konferans yoluyla COVID-19 salgınını görüştü.
9 üyenin talebi üzerine bir arayan gelen BMGK üyeleri, toplantının ardından fikir birliği içinde, Genel Sekreter Antonio Guterres’in “COVID-19 salgınının çatışmadan etkilenen ülkelere potansiyel etkisi” konusundaki çabalarına destek verdiğini belirten kısa bir açıklama yaptı.
Dünyada 200’den fazla ülkede 1 milyon 500 bin insana bulaşan ve 90 binden fazla can kaybına yol açan salgının ele alındığı BMGK’nın ‘kapalı toplantı”sına, BM Genel Sekreteri Guterres de katılarak bir konuşma yaptı.
BMGK’ya birlik çağrısı ve salgının riskleri konusunda uyarı
Konuşmasında, konseye salgınla mücadelede birlik olma çağrısında bulunan Guterres, salgının neden olacağı ”kamu kurumlarına güveninin azalması, ekonomik krizin yol açacağı istikrarsızlık, seçimlerin ertelenmesi, siyasi gerginlik ve meşruiyet sorunları, şiddet ve çatışmaların körüklenmesi, terör tehdidi, biyolojik terör saldırıları ve insan hakları ihlalleri”nden oluşan riskler konusunda ülkeleri uyardı.
“Uluslararası barış ve güvenliğin sürdürülmesine ciddi bir tehdit”
Guterres salgının “uluslararası barış ve güvenliğin sürdürülmesine yönelik ciddi bir tehdit” oluşturduğunu bunun da “potansiyel olarak sosyal huzursuzluk ve şiddete artışa yol açacağını” bildirdi.
Konuşmasında ayrıca BM Güvenlik Konseyi’nin bu konuda alacağı inisiyatifin “COVID-19 salgınının barış ve güvenlikle ilgili etkilerini azaltmak için kritik” olacacağını belirten Guterres, “bu endişeli zamanda Konsey’den gelen birlik ve kararlılık sinyalinin önemli” olduğunu vurguladı.
ABD: “Tam şeffaflık ve halk sağlığı veri ve bilgilerinin uluslararası toplulukta zamanında paylaşılmalı”
Toplantıda konuşan ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Kelly Craft da ABD’nin, “Tam şeffaflık ve halk sağlığı veri ve bilgilerinin uluslararası toplulukta zamanında paylaşılmalı” çağrısını yinelediğini bildirdi.
Konuşmasında, “Dünyanın gözleri bu konseyin üzerinde ve hayat kurtarmak için harekete geçmeliyiz” diyen Büyükelçi Craft şunları kaydetti:
“Bu salgını zaptetmenin en etkili yolunun, virüsün kökenlerinin, özelliklerinin ve yayılımının doğru, bilim temelli veri toplama ve analizidir. Bu yöntemlerin ne kadar önemli olduğunu yeterince vurgulayamayız.”
Genel Sekreterin BM tarafından koordine edilen Küresel İnsani Müdahale Planı’nı ABD’nin benimsediğini belirten Büyükelçi Craft, tüm delegasyonları tüm delegasyonları Guterres’in COVID-19 yanıtını desteklemeye çağırdı.
Almanya’dan BMGK’nın daimi üyelerine toplanamama eleştirisi
Almanya’nın BM Daimi Temsilcisi Christoph Heusgen BMGK’nin veto yetkili 5 daimi üyesi arasındaki anlaşmazlıkların salgınla ilgili konsey toplantısını geciktirdiğine değinerek, bu konudaki memnuniyetsizliğini BMGK’nın toplanabilmesinin, ülkesinin toplantı talebinin ardından tam 9 gün geçtikten sonra mümkün olduğunu belirtti. Büyükelçi Heusgen konuşmasında, “Bugün sadece bir savaşımız var ve o da Covid-19’a karşı. Konsey, bundan sonra iş başında olduğunu göstermek zorundadır” ifadelerini kullandı.
Çin ve Rusya’dan Trump’a cevap
ABD’nin salgın için ”Çin virüsü” ve ”Wuhan virüsü” ifadelerine karşı çıkarak bugüne kadar BMGK’nın bu konudaki toplantısına engel olan Çin ve Rusya’nın BM Daimi Temsilcileri toplantıdaki konuşmalarında Başkan Trump’a cevap niteliğinde açıklamalarda bulundular.
Dünya Sağlık Örgütü gibi BMGK da salgınla ilgili görüş bildirme ve kendini ifade de eylemsizlikle suçlanırken, Çin’in önceki ay BMGK dönem başkanı olduğu mart ayında konuyu konseye getirmezken, Çin’in BM Daimi Temsilcisi Zhang Jun’un konseyin bu konudaki ilk toplantısında “BMGK’nın herhangi bir damgalama veya konuyu siyasallaştırma girişimini reddetmesi” gerektiğini ifade etti.
Büyükelçi Zhang bu ifadeleriyle dolaylı olarak COVID-19 salgınını “Çin virüsü” olarak niteleyen ABD Başkanı Donald Trump’a da dolaylı olarak cevap vermiş oldu.
Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia da ”karşılıklı suçlamaların ve hedef göstermenin” zamanı olmadığını belirterek, Başkan Trump’ın eleştirdiği Dünya Sağlı Örgütü’ne (DSÖ) destek verdi. Büyükelçi Nebenzia, ”DSÖ’nü BM’nin uzman birimi olarak desteklememiz önemli, küresel önlemleri koordine etmesine destek olmalıyız, tavsiyelerini dikkate almalıyız.” dedi.
