BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (TURKISH JOURNAL) – Selçuk Acar – Covid-19 salgını gölgesinde başlayan Birleşmiş Milletler (BM) 75. Genel Kurulu üst düzey toplantıları çerçevesinde sanal yolla dünyaya hitap eden ABD Başkanı Donald Trump önceki yıllardaki gibi bu yıl da tek taraflılık (uniletaralism) çağrısında bulundu. Türkiye adına konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Almanya Başbakanı Angela Merkel, mesajında BM Güvenlik Konseyi reformunun gerekliliğine değinerek, dünyanın her zamankinden daha fazla uluslararası işbirliğine (multiletralism) ihtiyacı olduğunu vurgulayan liderler arasında yer aldılar.
Bu yıl ilk defa bir Türk diplomatın, Büyükelçi Volkan Bozkır’ın başkanlık yaptığı BM Genel Kurulu’ndaki ülke liderlerinin yıllık konuşmalarını yaptıkları BM 75. Genel Kurulu üst düzey toplantıları, Genel Kurul Başkanı Volkan Bozkır’ın yönetiminde, yönettiği 4. toplantı olarak başladı.
Bir haftayı bulacak olan yıllık üst düzey genel kurul toplantılarının ilk konuşmasıcı BM Genel Sekreteri Antonio Guterres yıllık sunumu yaptı. Guterres konuşmasında coronavirüs salgının sadece “bir uyandırma çağrısı” değil, aynı zamanda gelecekteki zorluklar için “genel prova” olduğunu belirterek, dünya küresel dayanışma çağrısında bulundu.
Guterres’in konuşmasının ardından ülke liderleri dünya genelinde yaşanan COVID-19 salgını yüzünden New York’a gelmeden video mesajlarıyla toplantıya katıldılar.
Brezilya Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro ilk konuşmacı olarak ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs kararına desteğini dile getirirken, ev sahibi ülkenin başkanı olarak ikinci sırada konuşan ABD Başkanı Trump sadece üye ülkelerin BM delegelerinin salgın tedbirleri çerçevesinde doldurduğu salona hitap etti.
Konuşmasında, coronavirüs salgınıyla mücadelede başarılı olduğunu savunan Trump, ABD’nin her zamankinden daha güçlü olduğunu ve güçlü silahları olduğunu belirtirken, bu silahları kullanmamak için dua ettiğini belirtti. Başkan Trump önceki yıllarda yaptığı konuşmalarda olduğu gibi bu yıl da dünyaya ülkelerin kendi milli menfaatlerine göre davranmaları ve tek taraflılık çağrısında bulundu.
Konuşmasında salgınla ilgili olarak Çin’e ve Dünya Sağlık Örgütü’ne yüklenen Trump “Çin hükümeti ve neredeyse Çin tarafından kontrol edilen Dünya Sağlık Örgütü’nün yanlış bir şekilde salgının insandan insana bulaşma kanıtı olmadığını ilan” ettiğini söyledi.
Merkel’den BM’de reform çağrısı
Bugün Fransa, Çin, Rusya, İran ve Almanya liderleri Genel Kurula sanal yolla hitap edenler arasında yer alırken, Almanya adına konuşan Almanya Başbakanı Angela Merkel, “BM Güvenlik Konseyi çok sık olarak net kararlar gerektiğinde, engelliyor” ifadesiyle BM’de reformun gerekliliğine değindi.
Genellikle bazı üyelerin menfaatlerinin BM’nin hedeflerine ulaşmasını engellediğini belirten Merkel, BM üyeleri arasında daha fazla birlik sağlanması ve BM’de reform yapılması çağrısında bulundu. Merkel, “Reformlara ihtiyacımız var. 21. yüzyılın küresel zorluklarının üstesinden gelmek için Birleşmiş Milletler gelişmeye devam etmelidir” ifadesini kullandı.
Erdoğan’dan BM Güvenlik Konseyi reformu ve daha fazla işbirliği çağrısı
ABD’nin ardından üçüncü sırada, Türkiye adına Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasını yaparken, Erdoğan dünyaya, ülkeler arasındaki çok işbirliğini ifade eden “çok taraflılık” (Multilateralism) çağrısında bulundu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında, BM Güvenlik Konseyi reformunun gerekliliğine vurgu yaparken, “insanlığın geleceği küçük bir ülke grubuna bağlı olamaz. Bu tür kriz zamanlarında her zamankinden daha fazla küresel dayanışma gerekli” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu yıl da hitabında, Çin’de Müslüm Uygur Türklerine yönelik insan hakları ihlalleri nedeniyle Çin’e yönelik herhangi bir kınamada bulunmadı.
Bu arada Erdoğan’ın konuşması sırasında İsrail’in BM Daimi Temsilcisi Gilat Erdan’ın salondan çıktığı görüldü.
Uluslararası sorunlar ve Doğu Akdeniz vurgusu
Ermenistan’ın Azerbaycan’a yönelik saldırganlığına değinen Erdoğan, Yunanistan’ın ismini vermeden sığınmacılara yönelik tutumunu eleştirirken, bu ülkenin Doğu Akdeniz’deki yayılmacılığına vurgu yaptı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, hitabında Türkiye’nin Kıbrıslı Türkleri asla yalnız bırakmayacağını belirtirken, Kıbrıslı Türklerin Kıbrıs’ın ortak sahibi olduklarını vurguladı. Türkiye’nin Kıbrıslı Türklerin güvenliğini ve haklarını garanti eden her türlü çözümü desteklediğini kaydeden Erdoğan “Bölge ülkelerinin haklarının göz önünde bulundurulduğu, Kıbrıs Türklerinin de yer aldığı bölgesel konferans düzenlenmesini teklif ediyoruz” ifadesini kullandı.
Türkiye’nin Filistin halkının razı olmadığı hiçbir anlaşmayı desteklemediğini belirten Erdoğan, Suriye, Libya ve Keşmir sorunundan, silahsızlanmaya kadar bir çok konuya değinirken, Yemen’de akan kanın durması gerektiğini belirtti.
Uluslararası silah kontrolü
Konuşmasında, uluslararası silah kontrolünün son yıllarda “zarar gördüğünü” belirterek “Küresel barış ve güvenliğin sağlanması için silahsızlanma hayati derecede önemlidir” olduğunu belirten Erdoğan, tüm kitle imha silahlarının kaldırılması çağrısında bulundu.
İslamofobya’ya Karşı Dayanışma Günü önerisi
Erdoğan nefret söylemi, ırkçılık, İslamofobi gibi büyük ölçüde “görünmez” sorunlara da dikkat çekerken, Yeni Zelanda’da bir camide gerçekleştirilen katliamın yapıldığı 15 Mart’ı “İslamofobya’ya Karşı Dayanışma Günü” olarak anılması önerisinde bulundu.
Macron: Türkiye ile diyaloğa hazırız
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da delegelere hitabından, Doğu Akdeniz’deki gelişmelere değinerek, “Türkiye’ye saygı duyuyoruz ve diyalog kurmaya hazırız” diyerek olumlu bir mesaj verirken, “Kimyasal silahın Avrupa, Rusya ve Suriye’de kullanımına tahammül göstermeyiz” dedi.
Çin’e BM Misyonu önerisi
Konuşmasında Çin’in Müslüman Uygur Türklerine yönelik insan hakları ihlallerine değinen Macron, “Fransa, Müslüman Uygur azınlığın durumuna dair toplu olarak sahip olduğumuz endişeleri hesaba katmak için Birleşmiş Milletler himayesi altındaki uluslararası bir misyonun Sincan’a gitmesini talep etti.” dedi.
