NEW YORK (TURKISH JOURNAL) – Türkiye’den kaçırılan 1700 yıllık mermer Kibele (Cybele) heykeli, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve New York Başkonsolosluğu’nun ortak çalışması sonucunda, ait olduğu Anadolu topraklarına döndü.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye’den İsrail’e kaçak yollarla götürülen, oradan da ABD’ye getirilen M.S. 3. yüzyıla ait Roma heykeli Kibele’nin Türkiye’ye döndüğünü açıkladı.
Bakanlık bu konudaki açıklamasında “Doğduğu topraklara hasret 60 yılın ardından Kibele, nihayet Türk Hava Yolları (THY) uçağı ile Türkiye’de. Bu toprakların mirasına bir bir sahip çıkmaya devam edeceğiz.” ifadelerini kullandı.
THY’ye ait Turkish Cargo tarafından ücretsiz taşınan 1700 yıllık eser İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenecek ve daha sonra Afyonkarahisar’da yapılacak yeni müzede sergileneceği belirtildi.
Tipolojik özelliği, kullanılan mermerin cinsi, işçiliği ve yazıtından edinilen bilgiler ışığında kuvvetle Anadolu kökenli olduğu anlaşılan Kibele heykeli Türkiye’den 1970’li yıllarda İsrail’e kaçırılmıştı.
Prehistorik dönemlerden itibaren Akdeniz havzasında ve Anadolu’da bereket ve bolluğun sembolü ve koruyucusu “ana tanrıça” olarak tapınıldığı bilinen Kibele heykelde tahtta otururken, sağında ve solunda iki aslan bulunuyor. Heykelin kaidesinde ise “Hermeios’un oğlu Sideropolis’li Asklepiades adağı Oniki Tanrı Ana’ya dikti” ifadesi bulunan bir yazıt yer alıyor.
Kybele Moşe Ayan’ın koleksiyonuna da girmiş
İsrail’e kaçırıldıktan sonra arkeolojiye meraklı İsrail’li general Moşe Dayan’ın sahibi olduğu belirtilen eser, daha sonra bir başka İsrailli koleksiyoner Eliezer Levin tarafından satın alınmış. Eseri elinde bulunduran Levin eseri, 1987’de Tel Aviv’deki Matsa müzayede evinde yapılan açık artırmada satın aldığını ve 20 yıl önce Tel Aviv’deki Eretz Israil Müzesi’nde sergilediğini bildirdi.
İsrail makamlarının eserin fotoğraflarını Türkiye’ye iletmesiyle takibe alınmıştı
Kaçak yollarla İsrail’e sokulduktan sonra, eseri uzun yıllar elinde bulunduran Levin, eseri 2016’de yurt dışına çıkarmak üzere İsrail makamlarına yaptığı başvuruda, eserin Anadolu kökenli olduğunu beyan etmesi ve İsrail makamlarının titizlikle eserin fotoğraflarını Türkiye’ye göndermesiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı eseri geri almak için takip başlamıştı.
Eseri elinde bulunduran İsrailli koleksiyoner Eliezer Levin, heykeli New York’ta bir müzayede evi aracılığıyla satmak istemesi üzerine Türkiye New York Başkonsolosluğu aracılığıyla, ABD makamlarından bu satışın durdurulmasını talep ederken müzayede evi de eserin satışını askıya almıştı.
Eseri elinde bulunduran Levin, Türkiye’nin takibinin ardından eserin kendi malı olduğunu iddiasıyla bunu hukuki yollardan da teyit etmek için Manhattan’da dava açmıştı.
Türkiye’nin New York Başkonsolosluğu’nun takibi sonucunda, ABD’de dava görülmeden eseri elinde bulunduran İsrailli koleksiyoner Levin, heykeli uzlaşmacı bir tavırla Türkiye’ye iade etmeyi kabul etmesi sonucunda, ait olduğu topraklara gönderilmesi sağlanmış oldu. Ancak Türkiye’nin İsrailli koleksiyonerden eseri almak için ne kadar para harcadığı bilinmiyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve New York Başkonsolosluğunun ortak çalışması sonucunda, ait olduğu Türkiye’ye gönderilen eserin 1964’te Afyonkarahisar’da yapılan bir yol çalışmasında bulunan ve ilin müzesinde sergilenen Kovalık eserlerine tipolojik benzerliğinin İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü uzmanlarınca bilimsel raporla ispatlanması üzerine, kolluk kuvvetleri koordinasyonunda, Afyonkarahisar Müzesi Müdürlüğünce eserlerin çıktığı düşünülen bölgede 1960-1970’li yıllarda yaşayan şahısların bilgisine başvurulmuştu.
İfadesine başvurulan kişilerden birinin, Kibele heykelinin fotoğrafını görmeden tarif emesi ve benzer heykellerin fotoğrafları arasından Kibele’yi seçmesi, eserin Türkiye’de bulunduğunu destekleyen kanıtlardan oldu.
AA muhabiri Selçuk Acar ABD’de yeni “Yıldız Avcıları”nın satıldığını ortaya çıkardı
