Selçuk Acar, BİRLEŞMİŞ MİLLETLER
(TURKISH JOURNAL)
Silah Ticareti Anlaşması’yla ilgili müzakerelerin devam ettiği Birleşmiş Milletler’de (BM) tarihi önemdeki anlaşma metninin imza arefesinde, ABD tarafından aranan ve dünyanın çatışma bölgelerine yasa dışı silah temin eden ünlü Rus silah çetesinin yeniden yapılandığı bildirildi.
BM’nin eski silah denetçisi ve Çatışma Bilinçlendirme Projesi adlı sivil toplum kuruluşu müdürü Kathi Lynn Austin, ünlü Rus çetesiyle ilgili yaptığı uluslararası araştırma sonuçlarını basınla paylaştı.
BM’de 190’dan fazla ülkenin 2 Temmuz-27 Temmuz tarihleri arasında yürüttüğü ve ABD Başkanı Barack Obama’nın imzalaycağını bildirdiği anlaşmaya 10 günden daha az bir zaman kaldığı bugünlerde, Uluslararası Af Örtügü ve İnsan Hakları kuruluşlarının konuya dikkat çeken açıklamalarına bir yenisi de, Silahların Konrtolü ile Çatışma Bilinçlendirme Projesi kuruluşları tarafından yapıldı.
27 Temmuz’da ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un New York’ta imzalaması beklenen Silah Ticareti Anlaşması yüzünden ABD’deki silah lobisinin ve Cumhuriyetçilerin Amerikan Anayasası’nın 2. maddesine aykırı olduğu gerçekçesiyle gösterdikleri karşı tepkiler gün geçtikçe büyürken, Control Arms (Silahların Kontrolü) adlı sivil toplum kuruluşunun müdürü Jeff Abramson ve Çatışma Bilinçlendirme Projesi kuruluşu müdürü Kathi Lynn Austin, uluslararası silah ticaretinin yasadışı en büyük isimlerinden olan Rus vatandaşı Bout’la ilgili uzun süre yürüttüğü araştırma raporu hakkındaki basın toplantısına katıldım.
İki sivil toplum kuruluşunun en üst düzey temsilcisi, Austin ve Abramson’un BM’de düzenlendiği toplantıda, Mısır, Suriye, Cezayir, İran, Küba ve Kuzey Kore’nin dünya silah ticaretini kısıtlayan antlaşmanın ana maddelerini hala kabul etmediği bildirilerek, dünya silah kaçakçılığı ile bağlantısı olan kişi, kurum ve ülkelerden örnekler verildi.
ABD’de silah kaçakçılığından 25 yıla mahkum edilen ve Paramount Pictures’dan çıkan, Anelina Jolie’nin oynadığı filme konu olan uluslararası yasadışı silah satıcısı Rusya vatandaşı Viktor Bout ve ortaklarının yasadışı ticaretiyle ilgili detaylar verilerek, dünyadaki savaş ve çatışma böglelerinde ticari bağlantılarıyla yeniden organize olduğu belirtildi.
Austin’in uzun süredir üzerinde çalıştığı son aşamasına geldiği araştırma sonucuna göre, Bout ve iki ortağı Sergey Denishenko ile Andrei Kosolapov, Somali, Sudan ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Mauritius, ABD, Finlandiya, Birleşik Arab Emirlikleri ve Güney Afrika’da gizli bir hava taşımacılığı operasyonu kurduğu belirtiliyor.
Austin, Rus silah tüccarının Hint Okyanusu’nda yer alan bir Doğu Afrika ülkesi olan Mairutus’u üs seçen ünlü silah kaçakçısı bu ülke üzerinden yasadışı silah ticaretini gerçekleştirdiğini bildirdi.
Bout ve ortaklarının bu ülkedeki yerel hava yollarını kullanmak için gerekli olan ”Hava Operator Sertifikası”yla (AOC) korumaya çalıştıkları belirten Austin, Mauritus resmi makamlarının, sertifika talebini reddettiği ve Bout’un operasyonlarının durdurduğunu kaydetti.
Eski bir pilot ve Sovyet Silahlı Kuvvetlerinin tercümanlık yapmış olan Bout, 2008 yılında Tayland’ta tutuklanmış, silah kaçakçılığından suçlu bulunmuştu. Afrika, Güney Amerika ve Orta Doğu’ya silah taşımak için Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra oluşturulan kargo uçakları filosunda kullanarak silah ticareti yapan Bout, ABD makamları tarafından “Ölüm Taciri” olarak nitelendirilmişti.
”Firmalara lisans verme işlemi kısıtlanmalı”
Daha önce BM bünyesinde silah denetçisi olarak çalışan Austin, Silah ticaretinin arkasında çok büyük lobiler olduğunu ve inanılmaz oyunlarla yasa dışı ticareti nasıl ”kuralı”na uydurduklarını uzun uzun anlattı.
Austin, raporlar ilgili açıklamasında, çoğunlukla özel şirketlerin dahil olduğu kanunsuz silah ticareti için yüzlerce belge ile mahkeme kayıtlarını incelediğini belirtirken, firmalara lisans verme işleminin mümkün olduğunca kısıtlanması gerektiğinin altını çizdi.
Bazı ülkelerin sadece silahların transit geçişine izin vermelerinin de aynı sorumluluk içinde yer almasını isteyen Austin, ”Amerika, Birleşik Arap Emirlikleri, Finlandiya ve Güney Afrika” gibi ülkelerden İran, Somali, Sudan ve Kongo Cumhuriyeti arasında yasalara aykırı silah ticareti gerçekleştiğini ileri sürdü.
”Rusya, Suriye ve İran arasında uygunsuz silah ticareti var; Türkiye de transit yol”
Bir soru üzerine, ”Rusya, İran ve Suriye” arasında da uygunsuz silah satışlarının yaşandığını bildiren Austin, Türkiye’nin transit ülke olarak kullanıldığını ileri sürerek, bu konuda bir takım resmi makamlarla yasadışı işbirliği yapıldığını iddia etti.
Tarihi anlaşmaya ABD adına Hillary Clinton’un imza koyması bekleniyor
Daha önce yapılan açıklamada, ABD adına Hillary Clinton’un imza koyması beklenen tarihi Silah Ticareti Anlaşması’na ABD’nin bu tutumundan dolayı, Başkan Obama’ya yönelik Cumhuriyetçilerin ve silah lobisi temsilcilerinin tepkileri de gün geçtikçe daha fazla duyuluyor.
Eleştirilerin en can alıcı noktasını ise, özel silah edinmeye sınırlama getirecek olan yeni anlaşmanın ABD Anayasası’nın 2. Maddesinde silah edinme hürriyetini aykırı olması oluşturuyor.
BM’de 2 Temmuz’dan bu yana çalışamları devam eden uluslararası silah ticareti anlaşmasıyla ilgili metnin, 27 Temmuz’da BM üyesi devletler tarafından imzalandıktan sonra yürürlüğe girmesi bekleniyor.
