(BİRLEŞMİŞ MİLLETLER) Dilek Kaya – Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri António Guterres, Pazar günü BM Genel Merkezi’nde başlayacak Geleceğin Zirvesi öncesinde yaptığı açıklamada, üye devletlere uzlaşma çağrısında bulundu.
Guterres, “Bugün tek bir mesajım var: Üye devletlerden uzlaşma ruhu bekliyorum. Dünyaya birlikte çalıştığımızda neler başarabileceğimizi gösterin,” dedi.
‘Hayati Bir İlk Adım’
İki gün sürecek Geleceğin Zirvesi’nin, küresel kurumların bugünün ve yarının dünyasına uygun hale getirilmesi için hayati bir ilk adım olduğunu vurgulayan Guterres, “Torunlarımıza uygun bir gelecek inşa edemeyiz, eğer sistemlerimiz büyüklerimizin dünyası için kurulmuşsa,” dedi. Zirvenin başarısız olma ihtimalinin olmadığını belirtti ve zirveye yönelik yapılan hazırlıkların birçok konuda büyük ilerlemeler vaat ettiğini ekledi.
Bu ilerlemeler arasında, son neslin en güçlü Güvenlik Konseyi reformu ve 1963’ten bu yana Konseyin genişletilmesine yönelik en somut adım, Yapay Zeka (AI) ve diğer teknolojiler için ilk kez oluşturulan yönetişim önlemleri ile uluslararası finansal yapının reformuna yönelik adımlar yer alıyor. Ayrıca, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SDG) için finansman sağlanması ve gelişmekte olan ülkelere destek sağlamak için SDG Teşvik Planı taahhüdü de gündemde. Guterres, “Bunların kaybedilmesi trajik olurdu” diye uyardı.
Küresel Krizler ve Çatışmalar
Guterres, zirvenin bu kadar kritik olmasının sebebini, “uluslararası sorunların çözme kabiliyetimizi aştığını” belirterek açıkladı. Ukrayna, Gazze, Sudan gibi bölgelerdeki kontrolden çıkmış çatışmaların yanı sıra, iklim değişikliği, eşitsizlikler ve borç krizleri gibi sorunların dünya düzenini tehdit ettiğini vurguladı. Ayrıca, yapay zeka ve diğer teknolojilerin, güvenlik önlemleri olmadan hızla geliştiğine dikkat çekti. Guterres, “Krizler birbirleriyle etkileşim halinde ve birbirlerini besliyor – örneğin, dijital teknolojiler iklim hakkında yanlış bilgi yayıyor ve bu da güvensizlik ile kutuplaşmayı derinleştiriyor,” dedi.
Çok Taraflı Kurumların Reformu
Guterres, günümüz sorunlarıyla başa çıkmakta yetersiz kalan çok taraflı kurumların reform edilmesi gerektiğini ifade etti. “Bugün karşı karşıya olduğumuz sorunların birçoğu, bu kurumlar kurulduğunda 80 yıl önce gündemde bile değildi,” diyen Guterres, küresel kurumların değerlerinin zamansız olduğunu ancak bu kurumların değişen zamanlara ayak uydurması gerektiğini belirtti.
Değişen Dünya
Guterres, dünya liderlerinin 80 yıl önce bugünkü değişiklikleri öngöremeyeceğini hatırlatarak, bağımsızlık hareketleri, gelişmekte olan ülkelerin ekonomik ve jeopolitik yükselişi, iklim krizleri, uzay keşifleri, internet ve yapay zeka gibi teknolojik gelişmelerin dünya düzenini nasıl değiştirdiğini anlattı. “Geleceğin ne getireceğini tam olarak bilemeyiz,” diyen Guterres, 21. yüzyılın sorunlarını çözmek için daha etkili, bağlantılı ve kapsayıcı mekanizmalara ihtiyaç olduğunu vurguladı. Ayrıca, küresel kurumların güç dengesizliklerinin düzeltilmesi ve güncellenmesi gerektiğini belirtti. “Değişim hemen olmayacak, ancak bugün başlayabilir,” dedi.
Zirveden Beklentiler
Zirveye katılan üye devletlerin, “Gelecek İçin Anlaşma” paketini kabul etmeleri bekleniyor. Bu pakete, Küresel Dijital Anlaşma ve Gelecek Nesiller Beyannamesi de eklenecek. Guterres, üye devletlerden bu belgeleri başarıyla sonuçlandırmaları için ellerinden geleni yapmalarını istediğini ifade etti.
Dünya Liderlerinin Katılımı
22-23 Eylül tarihlerinde düzenlenecek Geleceğin Zirvesi’ne 130’dan fazla devlet ve hükümet başkanının katılması bekleniyor. Zirve, BM Genel Kurulu’nun yıllık genel görüşmelerinden hemen önce gerçekleştirilecek. Zirve öncesinde, sivil toplum kuruluşları, akademisyenler ve özel sektör temsilcilerinin katılım sağlayacakları iki “eylem günü” düzenlenecek.
Gazetecilerin, zirvenin önceki BM toplantılarından nasıl farklı olacağı sorusu üzerine Guterres, 2016 SDG Zirvesi gibi toplantıların “ne yapılacağını” tartıştığını, Geleceğin Zirvesi’nin ise “nasıl yapılacağını” tartıştığını belirtti. Kurumların reformunun kaçınılmaz olduğunu bir kez daha vurguladı.
