Selçuk Acar, WASHINGTON
Beyaz Saray’ın özel konuğu olarak, ABD’ye gelen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Beyaz Saray’da Başkan Barack Obama’yla tarihi bir görüşme gerçekleştirdi.
İki liderin Beyaz Saray’daki görüşmesinde, enerji ve savunma işbirliği, Avrupa Birliği Serbest Ticaret Anlaşması’nın yanında, terör, Ortadoğu’daki gelişmeler, İsrail’le ilişkiler, İran, mülteciler ve Türkiye’ye de ihraç edilmeye çalışılan Suriye’deki şiddet, ana gündem maddesi olarak ele alındı.
Erdoğan’ın ABD ziyareti Amerikan komuoyu açısında ülke iç politikasının gölgesinde kalmasına rağmen, Suriye konusu nedeniyle, iki ülke için olduğu kadar bölge ve dünya için de, büyük önem arzediyor.
İki liderin görüşmesinde Türkiye açısından önemli konulardan biri de, Türkiye’de bir takım kesimlerin siyasi malzeme olarak komplo teorileriyle andıkları ABD’nin Türkiye’deki çözüm sürecini desteğini ifade etmesi oldu.
Beyaz Saray’daki toplantıda, Suriye’de işbirliği ve diplomasiye devam kararının yanında, ek askeri yaptırımlara gidilmesi ve özellikle de, bugüne hakettiği ölçüde önem verilmeyen, Çin ve Rusya başta olmak üzere diğer ülkelerin de çözüm sürecine dahil edilmesi, gündeme geldi.
Tarihi ziyarete geniş katılım
Başbakan Erdoğan’ın Obama’yla gerçekleştirdiği tarihi Beyaz Saray görüşmesine Türkiye en üst düzeyde, kalabalık bir heyetle katılıyor. Heyette yer alan isimler ise, şu şekilde sıralandı: Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, AB Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, AK Parti Genel Başkan Yardımcıları Numan Kurtulmuş ve Mevlüt Çavuşoğlu, MİT Müsteşarı Hakan Fidan, AK Parti Grup Başkanvekili Ayşenur Bahçekapılı, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ve Türkiye’nin ABD Büyükelçisi Namık Tan.
Beyaz Saray’daki Türk heyetinde yer alan isimler arasında ilk defa bir MİT Müsteşarı’nın yer alması dikkat çekerken, görüşmeler öncesinde, Başbakan Erdoğan, Obama’ya ”Barack Hüseyin Obama” yazılı özel bir hat hediye ederek ilginç bir sürpriz yaptı.
Rose Garden’da ortak basın toplantısı
İki lider, görüşmenin ardından, Beyaz Saray’ın ”Rose Garden” bölümünde Türk ve ABD basının karşısına geçti.
Basın toplantısında ilk söz alan Obama, İstanbul ziyaretini hatırlatarak konuşmasına başladı.
Obama, Afganistan’da, G20’de, İran’la müzakereler gibi bir çok konuda işbirliğine değinen Obama, görüşmede İsrail’le ilişkilerin de ele alındığını açıkladı. Obama’nın toplantıda konuşmasının başında, bölgedeki nükleer silahlanma tehlikesine değinirken, İran’ı bir tehdit olma ihtimaline işaret etmesi, ABD’nin Ortadoğu’daki pozisyonunu bir kez daha hatırlatmış oldu.
Obama, Erdoğan’ın liderliğinde Türk halkının Suriyeli mültecilere karşı inanılmaz cömert misafirpervelik örneği sunduğunu bildirdi.
Esed’in gitmesi ve Esed’sız demokratik Suriye konusunda anlaşmaya vardıklarını bildiren Obama, Esad rejimine karşı baskıya devam edeceklerini ifade etti.
“Esed rejimi üzerindeki baskıyı artırırken, bu konuda muhalefetle çalışmaya devam edeceğiz. Esed’in içinde olmadığı demokratik bir geçiş süreci için çaba göstermeye devam edeceğiz. Esed’in gitmesi konusunda kararlıyız. Esed’in ortaya koymuş olduğu, çözüme olanak vermeyen şiddet bitmeli. Suriye konusunda Türkiye ile yakın çalışmaya devam edeceğiz” ifadesini kullandı.
Başkan Obama, Erdoğan’la ticari ilişkileri de ele alındıklarını ifade ederken, yatırım ve ticari ilişkileri geliştirme konusunda kararlı olduklarını ifade etti.
Obama’nın konuşmasında, teröre karşı her zaman Türkiye’nin yanında olduklarını belirtti ve Hatay’ın Reyhanlı ilçesindeki bombalı saldırılar için baş sağlığı dileğinde bulurken, Erdoğan da konuşmasına Boston saldırısı dolayı üzüntülerini dile getirdi.
Erdoğan konuşmasında iki ülke arasındaki enerji güvenliğinden küresel ve bölgesel konulardaki işbirliğini hatırlattı. İki ülke arasındaki ikili ilişkilerin önemine değinen Erdoğan, ticari ilişkilerin daha da geliştirilmesi konusunu ele aldıklarını bildirdi.
İki liderin ortak basın toplantısında Obama’ya yöneltilen ilk soru, son günlerde ABD gündemini belirleyen IRS Skandalı’yla ilgili oldu. Skandalı ”beklenmeyen” bir olay olarak yorumlayan Obama, vergilendirme konusunda adaletin çok önemli olduğunu ve olayla ilgili olarak saydam bir soruşturma sürecinin gerçekleştirileceğini bildirdi. Obama, vergilendirmede, Demokrat-Cumhuriyetçi ayrımının olmayacağını ifade etti.
Toplantıdaki konuşmasında Suriye’nin bir numaralı gündem olduğunu bildiren Başbakan Erdoğan, ”Görüşmede bundan sonra yapılacak konuları ele aldık. Görüşlerimizin uyuştuğunu gördük. Suriye’de kanlı sürecin sonlandırılması, halkın meşru taleplerini karşılayan yeni bir yönetimin inşası konusunda ABD ile tam bir matabatak içindeyiz. Konuyu akşam saatlerinde daha detaylı ele alacağız” diye konuştu.
Suriye konusuna çözüm konusunda ise, “Muhalefetin desteklemesi ve Esed’in gitmesi, Suriye’nin terör örgütlerinin faaliyet sahası olmasının engellenmesi, kimyasal silahların kullanılmasının engellenmesi, bütün azınlıkların güvenliklerinin temin edilmesi öncelikli olarak önem arz etmektedir” diyen Başbakan Erdoğan ”Şu anda bizler uluslararası camianın Suriye konusundaki hassasiyetini görmek istiyoruz” ifadesini kullandı.
”Gazze ziyareti, Barış sürecine katkı sağlayacak”
Erdoğan’a sorulan ilk soru ise, İsrail’le ilgili ilişkiler üzerine olurken,
Erdoğan’ın soruya vereceği cevapta Haziran ayında Gazze’ye bir ziyaretinin olacağını ve ziyaretin Batı Şeria’ya da kapsayacağını bunun Ortadoğu’daki barış sürecine bir katkı niteliğine olacağını bildirdi. Erdoğan, sadece Hamas’la değil, El Fetih’le de diyalogu olacağının mesajını verdi.
Erdoğan cevabında şunları söyledi:
“Gazze’ye insani yardım götüren Mavi Marmara gemisine yönelik saldırıda hayatını kaybeden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ve bir ABD vatandaşı için tazminat ödenmesi noktasında, İsrail Hükümetiyle çalışmalarımız devam ediyor. Bunun yanı sıra Gazze’ye yapacağım ziyaretin gerek İsrail-Filistin barışına gerekse Filistin’in ittifakına önemli katkılar sağlayacağına inanıyorum.”
Obama: Esed’ın gitmesi konusunda kararlıyız
Toplantıda, kimyasal silah kullanımı konusundaki kırmızı çizgiler sözü hatırlatılan Obama ise, Esad rejiminin meşruiyetini kaybettiğini, görevi bırakması gerektiğini ifade etti.
Başkan Obama, Suriye’deki olayların ABD’nin ve müttefiklerini tehdit ettiğini ifade ederek, uluslararası toplumun Esed üzerinde daha fazla baskı oluşturabilmesi için Türkiye’yle hemfikir olunduğunu, bunun uluslararası bir sorun olduğunu bildirdi. Suriye’de çoğulcu bir yapının barış sürecini destekleyeici olması gerektiğini ifade eden Obama, Türkiye’yle bu konuda işbirliği yapılmasının önemine değinirken, ortaya tek taraflı bir çözüm sunmanın doğru olamayacağını belirtti.
Uluslarası toplumun ortak çaba göstermesini isteyen Erdoğan ise, bu saatten sonra çok daha farklı ülkeleri ziyaret etmek süretiyle, otokratik bir rejimden Suriye’yi kurtarmak, daha az insanın ölmesini sağlamak zorundayız ifadesini kullandı.
